درمان دردهای نقاط ماشه ای (تریگر پوینت) و عضلانی با فیزیوتراپی و ماساژ

یک نقطه ماشه‌ای (تریگرپوینت) نقطه بسیار حساسی است که داخل باندهای سفت ماهیچه اسکلتی است که با فشار دادن یا انقباض عضلانی دردناک می‌شود و معمولا با الگوی درد ارجاعی واکنش نشان می‌دهد. نقاط ماشه ای می‌توانند در جاهای مختلفی در ماهیچه‌های عضلانی باسن، انگشت، گردن، شانه و غیره باشند، در واقع تریگر پوینت یا نقاط ماشه‌ای در جاهایی حضور دارند که عصب‌ها به فیبرهای ماهیچه‌ای متصل است.

تریگر پوینت (نقاط ماشه ای) چیست؟

ماهیچه‌های ما بخش عمده‌ای از بدن ما را در برمی‌گیرند و منبع بسیار قوی درد هستند. این دردهای عضلانی می‌تواند، درد مشابه  بسیاری از بیماری ها داشته باشد، از جمله بسیاری از دردهایی که مربوط به گیرافتادن عصب تشخیص داده می شود، در واقع دردهای عضلانی هستند.متاسفانه، این زمینه درد را بسیاری از متخصصین به خوبی نمی‌شناسند.

همه ما گاهی اوقات به دلیل گرفتگی گردن، علائم آنفولانزا و غیره در عضلات خود احساس درد می‌کنید. درد عضلانی همچنین بخشی از علائم مرتبط با بسیاری از بیماری‌های دردناک مثل گردن درد و کمردرد است.

در بعضی از افراد، دردهای عضلانی می‌تواند مستمر باشد و مشکلات قابل توجهی را به بار بیاورد. در گذشته به این نوع درد التهاب بافت فیبروز گفته می‌شود، اما امروزه این نوع دردها، در دسته درد های میوفاسیال (دردهای مزمن عضلانی که در ارتباط با نقاط ماشه ای هستند) طبقه بندی می‌شود. میو پیشوندی است که به عضله اشاره دارد و فاسیا لایه‌های بافت همبندی است که عضلات را احاطه می‌کنند.

تفاوت نقاط ماشه ای و اسپاسم

اسپاسم به معنای گرفتگی شدید کل عضله است، در حالی که نقاط ماشه ای (تریگر پوینت) فقط انقباض قسمت کمی از عضله را شامل می‌شود. پارگی یا سفتی عضلانی به معنای وارد شدن آسیب فیزیکی به عضلات یا فیبرهای تاندون است. این نوع آسیب دیدگی ها در بررسی‌های نقاط ماشه‌ای مشاهده نشده است.

علائم

• مشکل در عملکرد حرکتی
• ضعیف یا عدم تعائل عضلانی، تغییر رفتار حرکتی در عضله تحت تاثیر یا در عضلات مرتبط
• تغییر در دامنه حرکتی
• حرکت عضله همراه با درد
• سردرد تنشی
• وزوز گوش
• درد در حین تحریک مکانیکی
• مشکلات مفصل گیجگاهی فکی در هنگامی که درد نقاط ماشه‌ای در عضلات چانه قرار داشته باشند
• ناهنجاری‌های قامتی در هنگامی که درد نقاط ماشه‌ای در عضلات قامتی وجود داشته باشد.

• انقباض موضعی عضلات به صورت مشهود
• درد ارجاعی، اغلب درد از بالاتنه به نواحی دیگر منتشر می شود. انواع درد ارجاعی به شرح زیر است:

1. نقاط ماشه‌ای (تریگرپوینت) خارج از ناحیه ای که درد منتشر می شود، قرار داشته باشند.
2. تریگر پوینت در ناحیه ی درد قرار دارند، اما نقاط حساس به لمس (لمس کردن باعث درد می شود) در جای دیگری قرار دارند.
3. تریگر پوینت در ناحیه حساس به لمس، قرار دارند..

• علامت پرش که واکنش رفتاری مشخصی است و با وارد شدن فشار بر نقاط ماشه‌ای ایجاد می‌شود. افراد اغلب با درد شدید از جا می‌پرند. آن‌ها خود را عقب می‌کشند و فریاد می‌زنند و واکنشی نشان می‌دهد که متناسب با میزان فشار وارد شدت توسط انگشتان دست نیست، معمولا به صورت غیر ارادی تکان می‌خوردند، شانه ، سر یا بخشی دیگری از بدن که لمس نشده را حرکت می دهند. از این رو، علامت پرش نشان دهنده التهاب شدید نقاط ماشه‌ای است. در برخی از موارد با انجام ورزش شانه درد میتوان به نقاط درد مجدوده شانه کمک نمود.
• همچنین در انگشت ماشه ای که می‌تواند از تکرار یک حرکت یا استفاده قوی از انگشت یا شست ناشی شود اینگونه است.

ویژگی‌های درد نقاط ماشه‌ای عبارتند از:

• درد مرتبط با نقاط ملتهب مجزا در عضلات اسکلتی یا فاسیا که ناشی از آسیب موضعی حاد، التهاب، تخریب، تومور یا عفونت نباشد.
• نقطه دردناکی که هنگام به صورت یک گره یا باند درعضله احساس می‌شود و یک واکنش انقباض ناگهانی با تحریک نقطه ماشه‌ای بدست می‌آید.
• لمس نقطه ماشه‌ای باعث می‌شود که بیمار از درد شکوه کنند و درد گسترش پیدا می‌کند.
• این درد را نمی‌توان با نتایج بررسی‌های عصبی توضیح داد.

علت

کوتاه شدن عضلات در راستای یک مفصل باعث افزایش فشار بر مفصل، ناهم ترازی مفصل و دردهای تیر کشنده مفصلی می‌شود. استفاده از روش سوزن خشک (dry needling) بر روی باند عضلانی کوتاه شده، باعث شل شدن فوری عضلات می‌شود. بیمار اغلب احساس آزادی و افزایش دامنه حرکتی را تجربه می‌کند. اگر روش سوزن خشک همراه با آموزش نحوه کنترل حرکت و طرز نشستن و ایستادن باشد، آزادسازی ناشی از روش سوزن خشک می‌تواند دائمی باشد.

تشخیص

روش اصلی تشخیص تریگر پوینت، تشخیص افتراقی نقاط التهابی است. نقاط التهابی که در بیماری فیبرومیالژیا (سندرم درد اسکلتی عضلانی مزمن) شایع هستند، مناطقی هستند که در عضله، استخوان، تاندون و چربی التهاب دارند و باعث درد موضعی می‌شوند. لمس این نقاط باعث ایجاد التهاب می‌شود، اما خود نقاط التهابی به لمس عقب نمی‌کشند (برخلاف نقاط ماشه ای که پیشتر در مقاله ذکر شد). همچنین، لمس نقاط التهابی درد را به مناطق دیگر منتشر نمی‌کند. این دو سندرم درد از لحاظ علائم ممکن است همپوشانی داشته باشند و بدون معاینه کامل، تشخیص تفاوت بین آن‌ها دشوار است. هرچند ممکن است این دو سندرم درد، همزمان و همراه با یکدیگر رخ دهند و تداخل داشته باشند.

درمان

نقاط ماشه‌ای نواحی شدیدا ملتهبی در عضله هستند که هنگام اعمال فشار به آنها باعث درد موضعی یا ارجاعی می‌شوند. نقاط ماشه‌ای می‌توانند فعال (در هر حالتی همراه با درد باشند) یا نهفته (تنها در هنگام فشار داده شدن یا فشرده شدن دردناک باشند).

متخصص درمان نقاط ماشه ای عموما کسی است که در زمینه یکی از روش‌های درمانی بافت‌های نرم تخصص داشته باشد، مانند فیزیوتراپیست. فیزیوتراپیست ها با محل و الگوهای درد ارجاعی نقاط ماشه‌ای آشنا هستند و در درمان آن‌ها مهارت دارد.

فیزیوتراپیست اغلب این مشکل را با تنوعی از روش‌های تهاجمی یا غیرتهاجمی درمان می‌کند. روش‌های درمانی غیرتهاجمی شامل ماساژ،حرکات کششی و فراصوت می‌شوند. روش‌های درمانی تهاجمی شامل سوزن خشک (dry needling) و تزریقات کورتیکواستروئید می‌شود. منظور از سوزن خشک استفاده از سوزن برای تحریک نقطه ماشه‌ای بدون تزریق دارو یا مواد دیگر است.

در ابتدا محل دقیق تریگر پوینت باید لمس شود. ماساژ نقاط ماشه ای باعث می‌شود که بافت نرم به حالت نرمال برگردد و این کار باعث می‌شود که سارکومرهای عضله (واحدهای انقباضی سلول ها) شل شوند. در درمان درد تریگر پوینت نکات زیر توسط فیزیوتراپیست در نظر گرفته می شود:

• در صورت امکان عوامل زمینه ساز، استرس و آسیب ناشی از استفاده بیش از حد عضلات، باید رفع شوند.
• یخ درمانی، دیاترمی و سایر روش های فیزیوتراپی در کاهش درد نقاط ماشه ای در بدن، موثر هستند و باعث غیرفعال شدن آنها می‌شود.
• آموزش طرز صحیح درست نشستن و ایستادن و انجام ورزش‌های مناسب برای اصلاح قامت از درمان هایست که فیزیوتراپیست برایتان تجویز خواهد کرد، چرا که ورزش نکردن و نشستن و ایستان نادرست باعث تحریک نقاط ماشه ای بدن می شود.
• کشش عضلات کوتاه و خشک شده.
• فشرده سازی ایسکمیک و آزادسازی فشار نقاط ماشه‌ای.

اصطلاح  فشرده سازی ایسکمیک (کاهش جریان خون اندام) و میوتراپی برای توصیف روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که، در آن با اعمال فشار مستمر ایسکمی (کم خونی موضعی) در ناحیه نقاط ماشه‌ای تحریک می‌شود. هدف این روش آزادسازی سارکوم های منقبض شده در نقطه ماشه‌ای بدن است. میزان فشاری که اعمال می‌شود باید باعث کاهش تدریجی تنش در ناحیه نقاط تریگر پوینت ‌شود، بدون این که دردی ایجاد کند، این روش درمان درد نقاط ماشه ای، باعث بهبودی قابل توجه دامنه حرکتی می‌شود.

اولتراسوند

اولتراسوند (فراصوت درمانی) روش تحریک بافت زیر سطح پوست با استفاده از امواج صوتی است.  امواج صوتی فرکانس بسیار بالایی دارند و تا عمق حدود ۱۲ سانتیمتری (۵ اینچی) زیر پوست می‌توانند نفوذ کنند. مزایای استفاده از اولتراسوند عبارتست از:

• افزایش جریان خون که باعث تسریع فرآیند درمان می‌شود
• کاهش ورم که منبع اصلی درد است
• ماساژ نرم عضلات، تاندون ها و رباط‌ها در ناحیه درمان شده که باث تسریع بهبودی بافت آسیب دیده بدون فشار بیشتر می‌شود
• کاهش بافت جای زخمی که معمولا در ناحیه آسیب دیده وجود دارد

دستگاه تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS)

استفاده از دستگاه TENS باید بخشی از برنامه مدیریتی دردی باشد که تحت نظر فیزیوتراپیست انجام می شود. TENS مخفف تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست است، به عبارت دیگر، دستگاه TENS با استفاده از جریان الکتریکی عصب‌های شما را از طریق پوست تحریک می‌کند.

ماساژ

یک نقطه ماشه‌ای ناحیه‌ای سفت داخل بافت عضله است که باعث درد در بخش‌های دیگر بدن می‌شود. برای مثال، نقاط ماشه‌ای کمر باعث ایجاد درد ارجاعی در گردن می‌شود. گردن که با این وضعیت به عنوان نقطه ماشه‌ای ماهواری عمل می‌کند باعث به وجود آمدن سردرد می‌شود. درد ممکن است شدید یا خفیف باشد. ماساژ نقاط ماشه‌ای مخصوصا برای تسکین منبع درد از طریق چرخه‌های فشار و آزاد سازی مجزا طراحی شده است. در این نوع ماساژ مخصوص برای درمان درد نقاط ماشه‌ای، بیمار با تنفس عمیق و همچنین کمک به تشخیص محل دقیق و شدت ناراحتی می‌تواند مشارکت زیادی در درمان داشته باشد.

نتایج و مزایای ماساژ نقطه ماشه‌ای آزادسازی نقاط محدود شده در عضلات و در نتیجه تسکین درد است. می‌توانید تنها پس از یک جلسه درمانی کاهش قابل توجه درد را تجربه کنید. ماساژ نقاط ماشه‌ای در یک اساس منظم به مدیریت طبیعی درد و استرس ناشی از آسیب دیدگی های مزمن کمک می‌کند.

درمان درد نقاط ماشه‌ای با ماساژ تقریبا برای همه قابل استفاده است. عضلاتی که نقاط ماشه‌ای فعالی دارند همیشه نسبت به عضلات نرمال ضعیف‌تر هستند و نمی نوانند دامنه حرکتی کاملی داشته باشند. اغلب به این دلیل که این عضلات نمی‌توانند عمکلرد نرمالی داشته باشد، عضلات دیگر فعالیت آن عضلات را برعهده می‌گیرند. این عضلات ثانویه در صورت عدم درمان عضله اولیه خود نیز دچار نقاط ماشه‌ای می‌شوند.

ورزش و حرکات اصلاحی

فیزیوتراپیست در زمینه ی استفاده از ورزش درمانی برای استحکام عضلات و بهبود عملکرد آنها مهارت دارد. ورزش‌های فیزیوتراپی از لحاظ علمی یکی از موثرین روش‌ها برای برطرف سازی یا پیشگیری از درد و آسیب دیدگی، تائید شده‌اند.

فیزیوتراپیست در زمینه تجویز بهترین حرکات ورزشی و تعداد مرتبه انجام آن‌ها بسته به وضعیت توانبخشی شما تخصص دارد.

ورزش باید به عنوان یک تجویز در نظر گرفته شود و نوع ورزش تجویزی بیشتر به این بستگی دارد که در آن زمان  نقاط ماشه‌ای شما چقدر فعال هستند. فیزیوتراپیست جزئیات زیر را در اختیار شما قرار می‌دهند:

• وقتی نقاط ماشه‌ای شما بسیار فعال هستند و و در هنگام استراحت احساس درد می‌کند، حرکات کششی نرم و پد گرمایی توصیه می‌شوند.
• وقتی نقاط ماشه‌ای غیرفعال هستند و درد مستمر در حین استراحت از بین می‌رود، برای افزایش استحکام و استقامت عضلات به یک برنامه ورزشی درجه بندی شده، نیاز است. این برنامه ورزشی شامل ورزش‌های کشش عضلات و اضافه کردن یک حرکت ورزشی جدید به صورت یک روز در میان) می‌باشد و پس از آن حرکات ورزشی برای رفع کوتاه شدن عضله شروع می‌شود. درد و سفتی پس از ورزش نباید بیشتر از سه روز طول بکشد، در صورتی که بیشتر طول کشید، باید برنامه ورزشی خود را تغییر دهید.
• سپس یک برنامه منظم مثل شنا یا دوچرخه سواری توصیه می‌شود که باید حداقل هفته‌ای دو مرتبه انجام شود.

نشانه های نقاط ماشه ای ممکن است با گرفتگی عضلات اشتباه گرفته شوند، تشخیص درد های تریگر پوینت ها معمولا مشکل می باشد. فیزیوتراپیست با انواع روش های درمانی از قبیل ماساژ، ورزش، اولتراسوند و… به بهبودی درد های نقاط ماشه ای در بدن از جمله شانه و گردن کمک می کند. پس از اتمام دوره درمان درد و خشکی عضلات از بین خواهد رفت.