آیا ناپایداری قدامی شانه درمانی به جز جراحی دارد؟

ناپایداری شانه به این معناست که مفصل شانه بسیار سست بوده و بتواند به راحتی در حفره‌ی خود به اطراف بلغزد. در برخی از موارد، شانه‌ی ناپایدار واقعاً از حفره‌ی خود بیرون می‌آید. اگر شانه به صورت کامل از حفره خارج شود، دررفتگی شانه پیش می‌آید. ناپایداری شانه، در صورتی که درمان نشود، می‌تواند به آرتروز مفصل شانه منجر شود. فیزیوتراپی می‌تواند به بسیاری از افراد مبتلا به این مشکل، کمک کند.

چه چیزی باعث ایجاد ناپایداری در شانه می‌شود؟

شایع‌ترین علل ایجاد ناپایداری شانه، موارد زیر می‌باشند:

دررفتگی شانه

ناپایداری شانه معمولاً به دنبال آسیبی که باعث دررفتن شانه می‌شود، اتفاق می‌افتد. این آسیب اولیه معمولاً نسبتاً قابل توجه بوده و شانه باید جا انداخته شود. جا انداختن شانه به این معنی است که شانه باید به صورت دستی به حفره‌ی خود برگردانده شود. ممکن است به نظر برسد که شانه به حالت نرمال برگشته اما مفصل همچنان ناپایدار است. رباط‌هایی که شانه را در حفره نگه می‌دارند، همراه با لابروم (دیواره‌ی غضروفی اطراف گلنوئید)، در این آسیب ممکن است کشیده یا پاره شوند. این اتفاق باعث شل شدن این اجزاء می‌شود تا جایی که دیگر نمی‌تواند شانه را در زمان حرکت آن به جهات معین، در حفره نگه دارد. یک شانه‌ی ناپایدار می‌تواند به تکرر دررفتگی، حتی در هنگام فعالیت‌های نرمال منجر شود. ناپایداری همچنین می‌تواند به دنبال آسیب‌هایی با شدت کمتر ایجاد گردد.

کشیدگی شانه

در برخی از موارد، ناپایداری شانه می‌تواند بدون دررفتن قبلی شانه اتفاق بیفتد. افرادی که حرکات مکرر شانه را انجام می‌دهند، ممکن است رفته رفته شانه‌ی خود را از کپسول مفصل خود به بیرون بکشند. این مورد بخصوص در میان ورزشکارانی مانند پرتاب کنندگان توپ در بیس‌بال، بازیکنان والیبال و شناگران شایع است. اگر کپسول مفصل به بیرون کشیده شده و عضلات شانه ضعیف شوند، توپ استخوان بازو، درون شانه شروع به لغزیدن بیش از حد به اطراف می‌کند. نهایتاً این حالت می‌تواند باعث تحریک و درد در شانه شود.

مشکل ژنتیکی

وجود مشکل ژنتیکی در بافت‌های همبند بدن می‌تواند باعث شود که رباط‌ها بیش از حد کشسان گردند. زمانی که رباط‌ها به سادگی کش بیایند، ممکن است دیگر قادر نباشند که مفاصل را در جای خود نگه دارند. تمامی مفاصل در بدن، در این مورد می‌توانند بسیار سست باشند. برخی از مفاصل، مانند شانه، می‌تواند به سادگی در برود. گاهی اوقات به افراد دارای این مشکل، افراد دارای مفصل کاذب گفته می‌شود.

شانه‌ی ناپایدار باعث ایجاد چه مشکلاتی می‌شود؟

ناپایداری مزمن باعث ایجاد علائم متعددی می‌گردد. نیمه دررفتگی یکی از این علائم می‌باشد. در نیمه دررفتگی، شانه ممکن است به مکان‌های معینی بلغزد (سابلوکس) و در واقع شانه به نظر سست برسد. این اتفاق معمولاً زمانی می‌افتد که دست به بالای سر برده می‌شود، مثلا وقتی که فرد چیزی را پرتاب می‌کند. نیمه دررفتگی شانه در اغلب موارد باعث ایجاد احساس سریع درد می‌شود، مثل وقتی که چیزی به درون شانه فرو بروند یا چیزی شانه را نیشگون بگیرد. با گذشت زمان، شما احتمالاً دیگر شانه را به شکل‌هایی که موجب نیمه دررفتگی می‌شود، استفاده نخواهید کرد.

شانه ممکن آنقدر سست شود که شروع به دررفتن مکرر کند. این مورد می‌تواند یک مشکل واقعی باشد، بخصوص اگر نتوانید آن را به حفره‌ی خود برگردانید و مجبور شوید که هر بار به اورژانس مراجعه کنید. دررفتگی شانه، معمولاً بسیار آشکار است. آسیب بسیار دردناک بوده و شانه کاملاً غیر طبیعی به نظر می‌رسد. هر تلاشی برای حرکت دادن شانه باعث درد بیش از حد می‌شود. دررفتن شانه می‌تواند باعث آسیب به عصب‌های اطراف مفصل شانه شود.

پزشک چه آزمایشاتی را انجام می‌دهد؟

پزشک، ناپایداری شانه را مقدمتاً از طریق سابقه‌ی پزشک و معاینه‌ی فیزیکی شما تشخیص می‌دهد. سابقه‌ی پزشکی شامل پرسش‌های بسیاری درباره‌ی آسیب‌های وارد شده به شانه در گذشته، درد شما و نحوه‌ی تأثیرگذاری علائم بر روی فعالیت‌های شما می‌باشد. پزشک ممکن است انجام آزمایش اشعه‌ی ایکس را توصیه کند. این آزمایش به تصدیق دررفتگی شانه یا آسیب آن در گذشته، کمک می‌کند. اگر پزشک در تشخیص خود مطمئن نباشد، ممکن است نیاز باشد که آزمایش‌های بیشتری را انجام دهید. یک جراح ممکن است شانه‌ی شما را با استفاده از یک آرتروسکوپ و با اعمال بیهوشی عمومی، معاینه کند. زمانی که با دررفتگی شانه به پزشک مراجعه می‌کنید، انجام آزمایش اشعه‌ی ایکس برای رد کردن شکستگی، ضروری می‌باشد. این آزمایشات معمولاً پس از قرار دادن مجدد شانه در مفصل خود، انجام می‌شوند. این کار به پزشک اطمینان می‌دهد که آیا مفصل دوباره در جای خود قرار گرفته است یا خیر.

چه گزینه‌های درمانی پیش روی شما قرار دارند؟

گزینه‌های درمانی موجود برای ناپایداری شانه، در بازه‌ی درمان ساده‌ی مقدماتی تا جراحی قرار دارند.

درمان‌های مقدماتی

هدف اول پزشک، کمک به شما برای کنترل درد و التهاب خواهد بود. درمان اولیه برای کنترل درد معمولاً استراحت و استفاده از داروهای ضد التهابی مانند آسپرین و ایبوپروفن هستند. در صورتی که در کنترل درد خود مشکل داشته باشید، پزشک ممکن است تزریق کورتیزون را توصیه کند. کورتیزون یک داروی ضد التهابی قوی می‌باشد.

فیزیوتراپی یا درمان شغلی

پزشک شما به احتمال زیاد یک فیزیوتراپیست یا درمانگر شغلی دارد که برنامه‌ی توان‌بخشی شما را هدایت می‌کند. نخست، روش‌هایی برای پرهیز از حالت‌ها و فعالیت‌هایی که شانه را در ریسک فزاینده‌ی آسیب یا دررفتگی قرار می‌دهد، به بیماران نشان داده می‌شود. به ورزشکارانی که با دست‌های بالا بازی می‌کنند، ممکن است یک بند یا تسمه‌ی خاص شانه داده شود که جلوی حرکت شانه به روش‌هایی که موجب کشش آن می‌شود را بگیرد.

• تراپیست شما ممکن است از درمان با گرما یا یخ برای ساده کردن درد و تورم استفاده کند.
• درمان همراه با دست و انواع مختلف ورزش‌ها برای بهبود بازه‌ی حرکتی در شانه و مفاصل و عضلات نزدیک آن، استفاده می‌شوند.
• بعدتر، شما تمرین‌های تقویتی را برای بهبود استحکام و کنترل ماهیچه‌های گرداننده‌ی شانه و عضلات تیغه‌ی شانه انجام می‌دهید.
• تراپیست به شما کمک می‌کند تا برای نگه داشتن توپ استخوان بازو در حفره، این عضلات را بکشید. این کار به بهبود ثبات شانه کمک کرده و باعث می‌شود که مفصل شانه‌ی شما به نرمی حرکت کند.
• شما احتمالاً نیاز خواهید داشت که این تراپی‌ها را برای شش تا هشت هفته انجام دهید. در این مدت زمان، بیشتر بیماران قادرند تا با نهایت استفاده از بازوی خود، به فعالیت‌های روزانه بازگردند.

جراحی

اگر برنامه‌ی درمانی، شانه‌ی شما را پس از گذشت یک دوره‌ی زمانی در جای خود تثبیت نکرد، ممکن است به انجام جراحی نیاز پیدا کنید. انواع بسیار مختلفی از عمل‌های جراحی شانه وجود دارند که انجام شده و در گذشته برای تثبیت شانه استفاده می‌شده اند. تقریباً تمامی این عمل‌ها در تلاش برای سفت کردن رباط‌های شل شده می‌باشند. رباط‌های شل شده معمولاً در راستای قسمت جلویی یا پایینی کپسول شانه می‌باشند.

جراحی شانه به صورت چشم‌گیری در طول دو دهه‌ی اخیر پیشرفت کرده است. بسیاری از اعمالی که قبلاً انجام می‌شدند، امروزه به کلی کنار گذاشته شده اند. امروزه، آن عمل جراحی که برای تثبیت یک شانه‌ی ناپایدار انجام می‌شود، در بیشتر موارد از آرتروسکوپ استفاده می‌کند.

ترمیم بانکارت

گلنوئید لابروم ضایعه‌ی بانکارت برای انجام ترمیم بانکارت با استفاده از آرتروسکوپ، برش‌های کوچک متعددی برای وارد کردن آرتروسکوپ و لوازم خاصی که برای انجام این فرایند لازم هستند، ایجاد می‌شوند. این برش‌ها کوچک بوده و معمولاً به اندازه‌ی یک چهارم اینچ طول دارند. ممکن است نیاز باشد که سه یا چهار برش در اطراف شانه ایجاد شود، تا آرتروسکوپ بتواند به مکان‌های مختلف حرکت کند و نواحی مختلف شانه را ببیند.

یک لوله‌ی کوچک پلاستیکی یا فلزی به درون شانه وارد شده و با یک لوله‌ی پلاستیکی استریل به پمپ خاصی متصل می‌شود. یک لوله‌ی کوچک دیگر به مایع اجازه می‌دهد تا درون مفصل حرکت کند. این پمپ به صورت مداوم، مفصل شانه را با مایع سالین استریل (آب نمک) پر می‌کند. این جریان ثابت مایع در میان مفصل، مفصل را متورم کرده و در هنگام انجام جراحی، هر گونه خونه و آشغال را از مفصل می‌شوید.

تجهیزات کوچکی بسیاری هستند که مخصوص انجام جراحی در مفصل، طراحی شده اند. برخی از این تجهیزات برای برداشتن بافت پاره و فاسد، می‌باشند. برخی از این تجهیزات، تکه‌هایی از بافت را ذره ذره خورده و سپس آنها را به بیرون از مفصل، وکیوم می‌کنند. تجهیزات دیگری برای خارج کردن بافت استخوانی با مته و وکیوم آن به خارج از مفصل طراحی شده اند. این تجهیزات برای برداشتن هر گونه مهمیز استخوانی که بر روی تاندون‌های شانه سایش ایجاد کرده و سطح زیرین آکرومیون و مفصل AC را صاف می‌کند، به کار می‌روند.

 زمانی که هر گونه بافت فاسد شده و مهمیز استخوانی برداشته شد، رباط‌های پاره شده که شانه را ثابت نگه می‌دارند، مجدداً به استخوان اطراف حفره‌ی شانه متصل می‌شوند. تجهیزات خاصی برای اتصال مجدد این رباط‌ها طراحی شده اند. این تجهیزات به نام لنگرهای بخیه خوانده می‌شوند.

انتقال کپسول

جراحی سفت کردن مفصل سست شانه می‌تواند با استفاده از فرایند انتقال کپسول انجام شود. به هر مفصلی که پوشش آن توسط کپسول مفصل تشکیل شده است، کپسول مفصل می‌گویند. این کپسول مفصل از رباط‌ها و بافت‌های همبند اطراف مفصل ساخته می‌شود. مفصل شانه نیز یک کپسول مفصل نسبتاً بزرگ دارد که برای امکان حرکت در گستره‌ی وسیعی، ضروری است.
این فرایند همچنین با استفاده از آرتروسکوپ نیز قابل انجام است. جراح با کشیدن فلپ بافت مقابل کپسول، آن را به هم متصل می‌کند. این کار مانند وقتی است که یک خیاط پارچه‌ی شل را با رو هم گذاشتن و دوختن دو قسمت به همدیگر، تو می‌زند. وقتی درجه‌ی مناسبی از سفتی به دست آمده باشد، جراح از ترکیبی از بخیه‌ها و لنگرهای بخیه استفاده می‌کند تا کپسول مفصل را تا زمان بهبود، در موقعیت صحیح نگه دارد.

پس از درمان باید انتظار چه چیزی را داشته باشید؟

توان‌بخشی پس از جراحی، پیچیده‌تر است. شما احتمالاً باندی را برای پشتیبانی و حفاظت از شانه‌ی خود، به مدت یک تا چهار هفته استفاده می‌کنید. یک پزشک فیزیوتراپی یا تراپیست شغلی، برنامه‌ی بهبود شما را پیش می‌برند. بسته به فرایند جراحی، شما احتمالاً به شرکت در جلسات تراپی به مدت دو تا چهار ماه، نیاز خواهید داشت. باید انتظار داشته باشید که بهبودی کامل در شش ماه حاصل شود.

• چند جلسه‌ی نخست تراپی بر کنترل درد و تورم ناشی از جراحی تمرکز دارند.
• درمان‌های استفاده از یخ و تحریک الکتریکی می‌توانند کمک کننده باشند. تراپیست شما همچنین از ماساژ و دیگر درمان‌های شامل دست، برای ساده کردن اسپاسم عضلانی و درد استفاده می‌کند.
• تراپی پس از جراحی بانکارت به آهستگی پیش می‌رود. تمرین‌های بازه‌ی حرکتی خیلی زود پس از جراحی آغاز می‌شوند، اما تراپیست‌ها به مدت شش تا هشت هفته، درباره‌ی انجام کشش‌ها بر روی قسمت جلویی کپسول احتیاط می‌کنند. این برنامه به تدریج بر روی کشش و تقویت فعال کار می‌کند.
• پس از جراحی‌هایی که در آنها عضلات جلوی شانه بریده می‌شوند، تراپی‌ها باز هم آهسته‌تر به پیش می‌روند. تمرین‌ها با حرکات غیر فعال آغاز می‌شوند. در هنگام تمرین‎‌های غیر فعال، مفصل شانه‌ی شما حرکت می‌کند، اما عضلات شما ریلکس باقی می‌مانند. تراپیست به آرامی مفصل شما را حرکت داده و رفته رفته بازوی شما را می‌کشد. احتمالاً به شما آموزش داده می‌شود که تمرین‌های غیر فعال را چگونه در خانه انجام دهید.
• درمان فعال سه تا چهار هفته پس از جراحی شروع می‌شود. شما از قدرت عضلات خود در تمرین‌های بازه‌ی حرکتی فعال استفاده می‌کنید. شما احتمالاً با تمرین‌هایی تقویتی ایزومتریک سبک آغاز خواهید کرد. این تمرین‌ها بدون کشیدن بافت‌های در حال بهبود، بر روی عضلات شما کار می‌کنند.

پس از گذشت تقریباً شش هفته، شما تمرین‌های تقویتی فعال‌تر را آغاز می‌کنید. این تمرین‌ها بر بهبود استحکام و کنترل عضلات گرداننده‌ی شانه و عضلات اطراف تیغه‌ی شانه، تمرکز دارند. تراپیست به شما کمک خواهد کرد تا این عضلات را تمرین دهید تا توپ استخوان بازو را در حفره نگه دارند. این کار به حرکت نرم شانه‌ی شما در هنگام تمامی فعالیت‌ها، کمک خواهد کرد.

تقریباً در دهمین هفته، تمرین‌های تقویتی باز هم فعال‌تر را آغاز خواهید کرد. این تمرین‌ها بر بهبود استحکام و کنترل عضلات گرداننده‌ی شانه تمرکز دارند. عضلات قوی گرداننده‌ی شانه به نگه داشتن توپ استخوان بازو به صورت سفت در گلنوئید و بهبود ثبات شانه، کمک می‌کنند.