دررفتگی لگن به معنی خارج شدن سر استخوان ران (فمور) از حفره آن در استخوان لگن می باشد. دررفتگی و نیمه دررفتگی لگن بر اثر ضربه به وجود می آید البته در مواردی نیز به صورت مادرزادی دررفتگی لگن در نوزادان وجود دارد.
در کلینیک امید برای درمان دررفتگی لگن از روش های فیزیوتراپی از جمله درمان دستی یا کایروپراکتیک، ورزش و حرکات اصلاحی، اولتراسوند و … استفاده می شود. در این کلینیک همچنین فیزیوتراپی برای کودکان و نوزادان مبتلا به دررفتگی لگن انجام می شود و فیزیوتراپیست به والدین کودک آموزش می دهد که چطور از وی مراقبت کنند. در این کلینیک نحوه استفاده از عصا و واکر به بیماران آموزش داده می شود و سپس نحوه استفاده از آنها توسط فیزیوتراپیست بررسی می شود تا اطمینان حاصل شود که بیماران به درستی از این وسایل استفاده می کنند.
علائم
دردی که شدید است و تا زانو گسترش پیدا می کند یا پس از زمین خوردن یا آسیب ناشی از ضربه شدید تا کمر نیز ادامه پیدا می کند. از دیگر علائم دررفتگی لگن علاوه بر درد لگن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ناتوانی در راه رفتن یا قرار دادن وزن بر روی زانو و کوتاهی پا ی آسیب دیده نسبت به پای سالم
- کاهش توانایی حرکت دادن لگن
- ضعف مفصل لگن آسیب دیده
- بی حسی یا گزگز در پا که به درگیری عصب در دررفتگی مرتبط است( احتمالا عصب سیاتیک)
- از جمله علایم دررفتگی لگن این است که اگر به لگن بیمار از پشت نگاه کنید، لگن کوتاه تر به نظر می رسد، همچنین به داخل چرخیده و نزدیک پای دیگر قرار می گیرد
- ضربان قلب باید در نظر گرفته شود، زیرا این آسیب دیدگی بر گردش خون تاثیر می گذارد
علت
با توجه به ثبات ذاتی لگن، دررفتگی لگن به ندرت رخ می‌دهد و عموما علت آن نیروی بیش از حد یا تروما است. در حالت دررفتگی لگن، لگن ممکن است از سمت جلو یا پشت دچار این مشکل شود. اغلب موارد دررفتگی لگن (تقریبا ۷۰ تا ۸۰ درصد) در سمت پشت اتفاق می‌افتد. بیش از ۷۰ درصد موارد دررفتگی لگن ناشی از تصادفات وسایل نقلیه موتوری است.
در نوزادان تازه متولد شده و کودکان، نوع دیگری از دررفتگی لگن رخ می‌دهد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که نوزاد با لگنی غیرثابت به دنیا می‌آید که ناشی از شکل گیری غیرطبیعی لگن در مراحل اولیه رشد جنین است. این عدم ثبات با رشد کودک بیشتر و خامت می‌یابد. در برخی موارد، مفصل کروی گودالی (که سر استخوان یک استخوان دیگر را در گودال قرار می‌دهد) به صورت متناوب دررفتگی می‌کند و با حرکت کردن گوی از گودال مفصل به جای قبلی باز می‌گردد. گاهی اوقات، مفصل به طور کامل دررفتگی می‌شود.
تشخیص
تشخیص دررفتگی لگن معمولا با مشاهده علائم آن توسط فیزیوتراپیست قابل تشخیص می باشد، اما گاهی تصویر برداری با اشعه ایکس به منظور حذف هر گونه شکستگی مرتبط، که ممکن است در کنار دررفتگی لگن اتفاق بیفتد، ضروری است.
درمان فیزیوتراپی
فیزیوتراپی پس از درمان جراحی دررفتگی لگن ضروری است. جلسات هفتگی فیزیوتراپی باید پس از جراحی دررفتگی لگن برای کمک به بازیابی حرکت لگن و جلوگیری از سفتی مفصل انجام شوند. برای محافظت از پیچ و پلاک هایی که باعث نگه داشتن استخوان لگن سر جای خود استفاده می شوند، باید در شش هفته اول، بیمار از عصا استفاده شود.
پس از جا انداختن لگن و کاهش درد، تحمل وزن توسط مفصل باید شروع شود. بیماران تحمل وزن نسبی بدن را با عصا یا واکر آغاز می کند و پس از آن به سمت تحمل وزن کامل توسط مفصل پیش می روند. تمرکز درمان بر کاهش درد، پیشرفت به سمت تحمل کامل وزن بدن، بهبود دامنه حرکتی، استحکام و ثبات زانو است.
برای درمان دررفتگی لگن در بین نوزادان، فیزیوتراپیست برنامه ای را طراحی می کند که شامل فعالیت های استحکامی، بهبود دامنه حرکتی، کنترل درد و بهبود عملکرد می شود. فیزیوتراپیست با فیزیوتراپی ورزشی همچنین روش های نشستن، ایستادن و دراز کشیدن نوزاد و مهارت های کنترل نوزاد را به والدین آموزش می دهد، همچنین نحوه مراقبت از نوزاد دارای زانوبند را به آنها می آموزد.
روش های درمان فیزیوتراپی دررفتگی لگن از قرار زیر است:
- درمان دستی یا کایروپراکتیک شامل ماساژ بافت نرم، حرکات کششی و متحرک سازی مفصل می باشد، که توسط فیزیوتراپیست به منظور بهبود هم ترازی و دامنه حرکتی مفصل انجام می شود. استفاده از روش های متحرک سازی باعث تسکین درد نیز می شود.
- ورزش درمانی شامل ورزش های کششی و استقامتی برای بازیابی دامنه حرکتی که با هدف استحکام عضلات لگن، کمر و پا به منظور پشتیبانی، ثابت نگه داشتن و کاهش فشار بر مفصل انجام می شود.
- روش هایی از قبیل فراصوت (التراسوند)، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، کمپرس یخ، لیزر سرد و … باعث کاهش درد، کاهش التهاب تاندون و کیسه بورس آسیب دیده می شوند.
- یک برنامه خانگی که شامل حرکات ورزشی کششی و استقامتی می شود و دستورالعمل هایی برای کمک به فرد برای انجام فعالیت های روزمره بخش مهمی از برنامه درمان فیزیوتراپی دررفتگی لگن خاصره می باشد.
ورزش و حرکات اصلاحی
حرکات استقامتی مخصوص لگن به منظور تقویت عضلات لگن طراحی شده اند. قبل از انجام این حرکات، باید با فیزیوتراپیست مشورت کنید تا بررسی کنید آیا این حرکات برای شرایط شما مناسب هستند یا خیر. همچنین، اگر این حرکات باعث درد می شوند، باید از انجام آنها خودداری کنید.
تمرین ۱: فشار دادن پاشنه پا
در یک وضعیت بدنی مناسب بر روی صندلی بنشینید، به طوری که پاهای شما به خوبی محافظت شده باشند (در وضعیت صحیح مطابق آنچه فیزیوتراپیست تجویز کرده است، قرار داشته باشد) و پاشنه پاهای خود را به سمت یکدیگر بچرخانید تا نوک پاشنه های دو پا همدیگر را لمس کنند و به آرامی آنها را به هم فشار دهید. به مدت ۱۰ ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و سپس به حالت اولیه برگردید و به مدت ۱۰ثانیه عضلات خود را شل کنید. در سطح پیشرفته ی این تمرین، از یک باند کشی استفاده می شود.
تمرین ۲: فشار دادن انگشت پا
در یک وضعیت بدنی مناسب و در حالی که از پاهای شما به خوبی محافظت شده باشد (در وضعیت صحیح مطابق آنچه فیزیوتراپیست تجویز کرده است، قرار داشته باشد)، انگشتان پا و زانوهای خود را به سمت یکدیگر بچرخانید تا همدیگر را لمس کنند و به آرامی انگشتان پا را به هم دیگر فشار دهید. به مدت ۱۰ ثانیه در این وضعیت باقی بمانید. سپس به وضعیت اولیه برگردید و به مدت ۱۰ ثانیه عضلات را شل کنید. در سطح پیشرفته ی این تمرین، یک توپ بین زانوهای خود قرار دهید.
تمرین ۳: حرکت پل
دراز بکشید، زانوها را خم کنید بطوریکه به اندازه عرض شانه باز باشند. در این هنگام لگن خود از روی زمین، به آرامی و با فشار کم به عضلات سرینی بلند کنید. زانوها را کنار هم قرار دهید و پاها را از هم فاصله دهید، سپس زانوها را از هم فاصله دهید و پاها را کنار هم قرار دهید.
درمان فیزیوتراپی در تمام رده های سنی (نوزادان، کودکان و بزرگسالان) می تواند استفاده شود تا دررفتگی لگن را درمان کند. این روش بعد از جراحی دررفتگی لگن بسیار مهم است و باید برای بیماران استفاده شود. هدف از درمان فیزیوتراپی در دررفتگی لگن شامل کاهش درد، افزایش ثبات و افزایش حرکت در مفصل است.