یخ زدگی شانه یا فروزن شولدر، که به نام کپسولیت چسبنده نیز شناخته میشود، یک بیماری پاتولوژیک است که به شانه آسیب می‌رساند. این ناهنجاری باعث درد و خشکی مفصل شانه میشود و در طول زمان توانایی حرکت شانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تقریباً ۲٪ از افراد مبتلا به سندروم یخ زدگی شانه هستند. این بیماری بیشتر در افراد ۴۰ تا ۶۰ سال و به خصوص زنان دیده میشود. شانه شامل مفصل توپ و سوکت است که از استخوان بالای بازو (هومروس)، تیغه شانه (اسکاپولا) و ترقوه (کلاویکل) تشکیل شده است. استخوان بالای بازو در سوکت توخالی تیغه شانه قرار دارد و توسط کپسول مفصل شانه محاصره شده است. در بیماران مبتلا به یخ زدگی شانه، کپسول شانه ضخیم و تنگ میشود و بافت‌های چسبنده به وجود می‌آید. این بافت‌های چسبنده باعث اختلال در حرکت شانه میشوند.
اگر خشکی و درد در عضلات و مفاصل شانه شما بیشتر از یک هفته طول کشید، حتما به پزشک مراجعه کنید. قطعا درمان و تشخیص زودهنگام شما را از آسیبهای جدی‌تر دور نگه خواهد داشت. متخصصین ما در کلینیک با بررسی عوامل دخیل در ایجاد بیماری فروزون شولدر و یا خشکی شانه و سپس با معرفی بهترین روش‌های درمانی از جمله فیزیوتراپی و انواع تزریقات موثر برای رفع علائم و درد این بیماری به شما کمک خواهند کرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با تماس حاصل فرمایید.
مراحل کپسولیت شانه
تشکیل کپسولیت شانه یا همان خشکی شانه معمولا در سه مرحله رخ می‌دهد:
مرحله التهابی
این مرحله تقریبا ۳ ماه طول میکشد و اغلب هنگام حرکت شانه به جهات مختلف باعث درد و ناراحتی میشود. در انتهای حرکات معمولا درد تشدید یافته و بیمار در قفسه سینه خود احساس ناراحتی میکند. درد ناشی از گرفتگی شانه معمولا در شب احساس میشود و خوابیدن را با مشکل مواجه میکند. در مراحل اولیه بیماری، دامنه حرکت شانه ممکن است طبیعی باشد.
مرحله یخ زدگی
مرحله یخزدگی یا همان فروزن شولدر معمولا به مدت ۳ تا ۹ ماه طول میکشد. در این دوره، انعطافپذیری کتف به دلیل درد کاهش مییابد و افراد اغلب مشکل در بلند کردن دست به بالای سر یا بردن دست به پشت و کمر دارند. در این مرحله، خشکی عضلات کتف تشدید مییابد و به فروزن شولدر معروف است. در حین مرحله یخ زدگی، فرایند التهابی داخل مفاصل شانه به تدریج کاهش مییابد و در نتیجه درد نیز کمتر میشود یا از بین میرود. پس از چند ماه، لایه ضخیمی از بافت اسکار اطراف کپسول شانه شکل میگیرد و حرکت شانه با مشکل روبرو میشود. در این مرحله، ناهنجاری یخزدگی شانه تشخیص داده میشود.
مرحله یخ زدایی
مرحله آخر مرحله یخ زدایی است که در این دوره، حرکت شانه به تدریج به حالت نرمال بازمی‌گردد. این مرحله ممکن است ۹ ماه تا ۲ سال طول کشیده و بعدها موجب محدودیت‌های جزئی در دامنه حرکات کتف گردد.
تشخیص‌های افتراقی
به طورکل، خشکی عضلات شانه با توجه به سوابق بیمار و آزمایشات بالینی تشخیص داده میشود. دامنه حرکتی محدود شده در انتهای کپسول مفصل قوی است اما به اندازه دامنه حرکتی انتهای استخوان نیست. با وجود اینکه بیماری کپسولیت شانه بدون آزمایش خاص خون یا تست‌های پزشکی قابل تشخیص است اما الگوهای پیشرفت آن قابل پیش‌بینی نیستند. معمولا جهت پیشگیری از بیماریهای احتمالی دیگر( خار استخوان، استئوآرتریت، تومور، سل و بیماریهای دیگر) اشعه ایکس و ام آر آی انجام میشوند اما تشخیص فروزن شولدر بدون این آزمایشات انجام میشوند. از طریق تست‌های آرتروگرافی (تزریق ماده کنتراست به داخل مفصل) میتوان اطلاعات مفیدی کسب کرد. آرتروگرافی کمک میکند تا نه تنها محل چسبندگی بلکه میزان آسیب دیدگی مفصل را تشخیص بدهیم. کتف سالم برای هر آرتروگرافی به ۲۰ تا ۳۰ میلی لیتر رنگ نیاز دارد درحالیکه شانه مبتلا به کپسول چسبنده تنها به ۵ تا ۱۰ میلی لیتر رنگ نیاز دارد.
درمان یخ زدگی شانه
درمان گرفتگی کتف با توجه به مرحله یخ زدگی شانه و همچنین شدت درد و خشکی عضلات در هر فردی متفاوت میباشد. انواع مختلف درمان‌ها را میتوان جهت رفع خشکی شانه بکار برد اما هنوز شواهد قطعی درخصوص تاثیرپذیری درمان‌ها و اینکه کدام بهتر است وجود ندارد. نکته مهم این است که جهت یافتن موثرترین درمان برای کاهش درد و افزایش دامنه حرکات کتف باید از هر بیمار ارزیابی شخصی انجام شود.
گرما و سرما درمانی
در صورتی که شانه شما یخ بزند و احساس درد کنید، می‌توانید با قرار دادن آن در محیط گرم و مرطوب، آن را تسکین دهید. این کار باعث میشود مفاصل و عضلات اطراف شانه شما شل و نرم شوند. پدهای گرم کننده‌ی مایکروویو در اندازه‌های مختلف وجود دارند و برخی از آنها حاوی رایحه‌های درمانی و معطرند. لازم به ذکر است که برخی وسایل خانگی بسیار مفید برای انجام ورزش هستند. در صورتی که نتوانید به پد گرمایشی دسترسی داشته باشید، می‌توانید یک کاغذ یا حوله کوچک را در آب گرم خیس کنید و قبل از شروع ورزش، به مدت ۱۰ دقیقه روی شانه آسیب دیده قرار دهید. پس از اتمام، می‌توانید یک کیسه آب سرد را روی شانه قرار دهید. یخ به کاهش هرگونه التهابی که ممکن است در حین درمان رخ دهد کمک میکند.
داروهای کنترل درد و التهاب
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی موسوم به NSAIDs و کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که در کاهش التهاب و تسکین علائم نقش دارند اما ممکن است تغییری در ماهیت طبیعی کپسولیت چسبنده ایجاد نکند. این داروها گزینه درمانی مناسبی هستند. استروئیدها ممکن است بهتر از توانبخشی و پلاسبو موجب کاهش درد در مراحل اولیه شوند اما نکته مهم این است که تاثیرات ناشی از آنها بلندمدت نیست. این داروها ممکن است برای تسکین کوتاه مدت یک بیماری خاص توصیه شوند.
تزریقات کورتیکواستروئید
شواهد حاکی از آن است که تزریقات کورتیکواستروئید گلونوهمورال (داخل وریدی) یا ساباکرومیال (داخل بورسا) تاثیرات کوتاه مدتی دارند. تاثیرات ناشی از این تزریقات در بلندمدت بهتر از پلاسبوها نیست اما بهتر از فیزیوتراپی هستند. جراحی‌هایی که با بی احتیاطی انجام میشوند در بیش از ۶۰% از موارد ممکن است منجربه تزریق نادرست شوند. دقت و صحت تزریقاتی که تحت تصویربرداری رادیولوژیکی نظیر سونوگرافی انجام میشوند به مراتب بالاتر است. تزریقات کورتیکواستروئید داخل بورسا را میتوان به عنوان درمان مکمل تزریقات داخل مفصلی انجام داد.
تزریقات سدیم هیالورونات
سدیم هیالورونات اثر متابولیکی بر غضروف مفصلی، بافت‌ها و مایع سینوویال دارد. گرچه شواهدی برای اثبات این موضوع هنوز منتشر نشده اما تزریقات داخل مفصلی سدیم هیالورونات به ویژه در بیمارانی که تزریق کورتیکواستروئیدها برای آنان مضر است ممکن است درمان جایگزین مناسبی باشد.
بلوک عصب سوپرااسکاپولار
مطالعات حاکی از آن است که انسداد عصب سوپرااسکاپولار درمقایسه با تزریقات کورتیکواستروئیدها زودتر موجب بهبود درد و دامنه حرکات شانه میشوند. بلوک عصب سوپرااسکاپولار موجب کاهش درد و افزایش سریع و کامل دامنه حرکتی کتف میگردد.
تزریقات انبساط کپسول
این درمان که تحت بیحسی موضعی انجام میشود شامل تزریق در کپسول و ایجاد کشش است. بعد از حداکثر کشش کپسول، تزریق داخل مفصلی انجام میشود. علی رغم شرکت در جلسات فیزیوتراپی، در مرحله دوم بیماری که مرحله پیشرونده نیست آرتروگرافی دیستنشن نیز انجام میشود.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست‌ها به منظور حفظ حرکات و انعطاف پذیری شانه‌ها به تکنیک‌های متعددی متوسل میشوند. این روشها عبارتند از:
- انجام تمرینات کششی خاص که با کمک تکنیک‌هایی صورت میگیرد که به تحرک همه جانبه مفصل کمک میکند.
- ماساژدرمانی شانه یخ زده، تکنیک‌های بکاررفته در این ماساژها با تمرکز بر عضلات خاص و تاندون‌های اطراف کتف صورت میگیرد. روش‌های جدیدتر و پیشرفته‌تری نیز وجود دارد که در پیشرفت درمان و کنترل فروزن شولدر موثر هستند.
- تحریک الکتریکی عصبی محیطی (TENS)
- موبیلیزاسیون بافت نرم، موبیلیزاسیون بافت‌های نرم و دستگاری مفاصل توسط متخصص کایروپراکتیک می‌تواند به طور قابل توجهی روند التهاب را کنترل کند.
- پلاسبوه از درمان‌هایی است که بسیاری از افراد انجام میدهند. اما با این وجود تاثیرپذیری و قدرت طب سوزنی در درمان کپسولیت چسبنده بسیار متغییر است.
درمان پی آر پی
پی آر پی تراپی امروزه به سرعت به تکنولوژی در حال ظهور برای بیماری‌ها و آسیب‌هایی از قبیل درد مزمن شانه، آسیبهای روتاتور کاف (پارگی شانه) و آرتروز تبدیل گردیده است. پی آر پی همان پلاسمای غنی از پلاکت خون است. پلاکت‌های غلیظ موجود در پی آر پی شامل منابع عمده پروتئین‌های زیست فعال ازجمله فاکتورهای رشدی است که برای شروع و تسریع بهبود و بازسازی بافت‌ها مهم و حیاتی هستند. این پروتئین‌های زیست فعال بهبود و درمان بافت‌های همبند را موجب میشوند: بازسازی و ترمیم استخوان، تاندون و رباط‌ها، کمک به تشکیل عروق خونی جدید و تحریک فرایند بهبود زخم. پی آر پی با بازسازی و تحریک فرایند بهبود طبیعی عمل میکند. جهت بهره گیری از چنین پروتئین‌های شفادهنده طبیعی پلاکتها باید در ابتدا غلیظ شوند. برای تهیه PRP نیاز به گرفتن مقداری خون از بیمار است. سپس خون گرفته شده در سانتریفیوژ قرار میگیرد. با چرخش سانتریفیوژ PRP به صورت اتومات آماده میشود. کل این فرایند کمتر از ۱۵ دقیقه طول میکشد و غلظت پلاکتها و همچنین عوامل رشد تا ۵۰۰% افزایش مییابند.
اوزون تراپی
اوزون تراپی شامل تزریق مستقیم اکسیژن به نواحی است که جهت التیام نیاز به گردش خون دارند. در این روش درمانی کم تهاجمی اوزون و سه اتم اکسیژن مستقیما به بافت ملتهب تزریق میشوند. اوزون حتی در بیمارانی که غضروف مفاصل آنها از بین رفته با افزایش جریان خون و همچنین فعالیت فیبروبلاست‌ها و کندوربلاست‌ها موجب تسکین درد میشود: تشویق سلول‌ها به تولید کلاژن و غضروف.
اوزون مشکلات اساسی بسیاری از بیماری‌ها را برطرف میکند: تحویل اکسیژن، جریان خون و عملکرد سیستم ایمنی بدن.
درمان جراحی
تنها درصورتی که درمان‌های غیرجراحی تاثیرگذار نباشند میتوان به درمان‌های جراحی روی آورد.
دستکاری تحت بیهوشی
این روش درمانی امروزه طرفدار و حامی فراوانی دارد. این متد امکان بازگشت دامنه حرکت را در اتاق عمل میسرمیکند. با این نوع درمان شانه منجمد میتوان فیزیوتراپی بعد از جراحی را انجام داد. مطالعات اخیر حاکی از آن است که دستکاری به تنهایی در درمان گرفتگی عضلات شانه بی تاثیر است.
رهاسازی و ترمیم آرتروسکوپیک
آرتروسکوپ ابزاری است که جهت درمان گرفتگی کتف و شانه مبتلا به کپسولیت چسبنده استفاده میشود. ساختارهای منقبض شل شده و اجازه میدهند دامنه‌ی حرکت شانه درصورت نیاز از طریق دستکاری به حالت طبیعی بازگردد.
ورزش‌های مخصوص فروزن شولدر
حرکات کششی معمولا دارای استراتژی‌هایی هستند که در کنترل شانه منجمد موثر می‌باشند. دانشکده پزشکی هاروارد، ۶ مقاله درخصوص ورزش‌های ساده خانگی جهت درمان خشکی شانه منتشر کرده که انجام آنها به تسریع یخ زدایی عضلات کتف کمک شایانی میکنند. اما لطفا قبل از شروع انجام هر یک از حرکات با پزشک مشورت کنید و قبل از انجام ورزش ابتدا شانه را گرم و آماده کنید. ۱۰ دقیقه دوش آب گرم یا آب داغ بهترین روش برای گرم کردن شانه است. در حین انجام ورزش فراموش نکنید که کشش نباید فراتر از نقطه تنش باشد.
کشش پاندولی
این حرکت را یکبار در طول روز انجام دهید:
- شانه‌ها را شل کنید. تا جاییکه امکان دارد به جلو خم شوید و دست شانه آسیب دیده را آویزان کنید.
- با دست خود در یک حرکت دورانی، یک دایره خیالی را بکشید. یک پای خود را جلوتر از پای دیگر و درقطر دایره خیالی قرار دهید. در هر جهت ۱۰ دایره بکشید.
- با بهبود علائم، قطر دایره را بدون تکان خوردن زیاد افزایش دهید. به محض اینکه آماده حرکات بیشتر شدید حرکت را با نگه داشتن یک وزنه در دست تکرار کنید.
کشش با حوله
برای انجام این ورزش:
- یک حوله به بلندی ۳ فوت (حدودا ۱ متر) را انتخاب کرده و یکی از گوشه‌های حوله را با دست شانه آسیب دیده پشت خود نگهدارید. گوشه دیگر حوله را با دست دیگر بگیرید.
- حوله را در حالت عمود نگه داشته و با دست سالم دست آسیب دیده را به سمت بالا بکشید. این حرکت ساده را ۱۰ تا ۲۰ بار در طول روز انجام دهید.
راه رفتن انگشتان
برای انجام این حرکت:
- به اندازه طول دست‌ها از دیوار فاصله گرفته و بایستید.
- دستان خود را به بالا دراز کنید. سپس آرام پایین آورده و در سطح کمر، دیوار را با نوک انگشت شانه آسیب دیده لمس کنید. آرنج را کمی خم کنید، سپس به آرامی نوک انگشتان خود را شبیه عنکبوت روی دیوار به بالا حرکت دهید تا جاییکه آرنج کاملا کشیده شود. دست خود را به راحتی تا جاییکه امکان دارد بکشید.
- دست خود را به آرامی پایین آورده و این حرکت را ۲ تا ۳ بار تکرار کنید. این ورزش را ۱۰ تا ۲۰ بار در روز انجام دهید.
کشش دست در امتداد بدن
- این حرکت را میتوان در حالت نشسته یا ایستاده انجام داد.
- با کمک دست سالم خود، آرنج دست آسیب دیده را نگه داشته و آن را بالا برده و در امتداد بدن قرار دهید و با اعمال فشار ملایم در شانه دست را بکشید.
- آرنج را ۱۵ تا ۲۰ ثانیه در این حالت نگهدارید. این حرکت ساده را میتوان تا ۲۰ بار در روز انجام داد.
کشش زیربغل
برای انجام این ورزش:
- با کمک دست سالم خود، دست شانه‌ی منجمد را تا قفسه‌ای که بالاتر از سینه قرار دارد بلند کنید. برای بازکردن زیربغل، زانوها را به آرامی خم کنید. به خم کردن زانوها ادامه دهید تا جاییکه به زیربغل فشار وارد شود سپس به حالت اول بایستید.
- با هر خمیدگی زانو، کشش بدن را کمی بیشتر کنید اما ازحد مجار تجاوز نکنید. این حرکت را ۱۰ تا ۱۲ بار در روز تکرار کنید.
چرخش به داخل
برای انجام این ورزش:
- یک انتهای کش ورزشی را به دور دستگیره دربی که در نزدیکی شما است قلاب کنید.
- نزدیک درب بایستید و انتهای دیگر کش را با دست آسیب دیده بگیرید. آرنج را در زوایه ۹۰ درجه قرار دهید. دست را ۲ تا ۳ اینچ ( ۶ تا ۸ سانتیمتر) به سمت بدن بکشید و ۵ ثانیه در این حالت بمانید. این تمرین را ۱۰ تا ۱۵ بار در روز در یک حالت کششی تکرار کنید.