شانه دارای سه استخوان است که شامل هومروس (استخوان بازو)، اسکاپولا (استخوان کتف) و کلاویکل (ترقوه) است. استخوان بازو در قسمت بالای خود یک حفره گرد به نام گلنوئید را دارد که در استخوان کتف قرار می‌گیرد. ماهیچه‌ها و تاندون‌ها به استحکام استخوان بازو در این حفره کمک می‌کنند. این بافت‌ها به نام روتاتور کاف شناخته می‌شوند. شانه دارای دو مفصل است که هردوی آنها ممکن است دچار آرتروز شوند. یکی از این مفاصل آکرومیوکلاویکولار (مفصل اخرمی ترقوه‌ای) است که در نقطه‌ای که نوک استخوان کتف به کلاویکل متصل می‌شود، قرار دارد. مفصل دیگر مفصل شانه‌ای گلنوهومرال است که در محلی که سر استخوان بازو به استخوان کتف متصل می‌شود، قرار دارد. تعداد مبتلایان به آرتروز شانه روز به روز بیشتر می‌شود و میلیون‌ها نفر از آرتروز شانه رنج می‌برند. در این بیماری، یک یا چند مفصل دچار التهاب می‌شود و باعث درد و سفتی شانه می‌شود. در حال حاضر درمان کاملی برای آرتروز شانه وجود ندارد، اما روشهای مختلفی برای کاهش علائم و دردهای آن وجود دارد تا بیماران بتوانند به طور روزانه بدون درد زندگی کنند.
آرتروز مفصل شانه با التهاب مزمن غضروف مفصلی و کپسول سینوویال مرتبط است و در بیشتر افراد بالای ۵۰ سال دیده می‌شود. چنانچه درد شانه برای مدتی طولانی وجود داشته باشد و به دنبال راهی برای تسکین درد هستید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک با تشخیص دقیق ساییدگی شانه و انجام تصویربرداری‌های لازم و سپس با فرایند درمانی پلکانی یعنی شروع درمان از دارو به فرایندهای پیچیده مانند فیزیوتراپی و تزریقات داخل مفصل به شما در درمان و بهبود این عارضه کمک می‌کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با تماس حاصل فرمایید.
انواع آرتروز مفصل شانه
تعیین نوع مفصلی که آسیب دیده و همچنین نوع آرتروز بسیار در تعیین نوع درمان اهمیت دارد. ۵ نوع آرتروز وجود داشته که باعث ایجاد آسیب در مفصل شانه می‌شوند:
آرتروز مفصل شانه
در این نوع آرتروز، غضروف مفصلی (پوشش نرم خارجی استخوان) دچار ساییدگی شانه می‌شود. در اثر ساییدگی با کاهش فضای محافظ بین استخوان‌ها، غضروف ناهموار و ساییده می‌شود. هنگام حرکت مفصل شانه، استخوان‌ها به همدیگر ساییده شده و منجر به ایجاد درد در مفصل شانه می‌شود. آرتروز مفصل شانه معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال دیده شده و بیشتر در مفصل آکرومیوکلاویکولار دیده می‌شود ( و نه در مفصل گلنوهومرال).
رماتیسم مفصلی شانه
رماتیسم مفصلی شانه یک بیماری مزمن و خودایمنی است که بر مفاصل در سراسر بدن تأثیر می‌گذارد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به بافت‌های بدن حمله می‌کند و باعث آسیب و نرم شدن استخوان می‌شود. رماتیسم مفصلی به طور معمول به صورت متقارن در مفاصل هر دو طرف بدن ایجاد می‌شود. پوششی که مفاصل را می‌پوشاند سینوویم نامیده می‌شود و در روانسازی مفاصل و حرکت آنها نقش دارد. در رماتیسم مفصلی، این پوشش التهاب می‌کند و باعث سفتی و درد در مفصل شانه می‌شود. این بیماری به هر دو مفصل شانه به یک اندازه آسیب می‌رساند.
پارگی روتاتور کاف
پارگی روتاتور کاف هم می‌تواند باعث ایجاد آرتروز مفصل شانه شود. روتاتور کافی که پاره شده باشد نمی‌تواند سر استخوان بازو را در حفره گلنوئید نگه دارد در نتیجه باعث حرکت استخوان بازو به سمت بالا و سایش آن در برابر آکرومیون می‌شود. این سایش باعث وارد شدن آسیب به سطح استخوان‌ها و آرتروز مفصل شانه می‌شود. پارگی وسیع روتاتور کاف همراه با آرتروز پیشرفته باعث ضعف و درد شدید در بیماران می‌شود و در نتیجه بیمار قادر نخواهد بود تا بازویش را از پهلو دور کند.
آرتروز مفصل شانه پس از ضربه
آرتروز پس از ضربه نوعی التهاب مفصلی بوده که پس از جراحت یا ضربه به مفصل شانه مانند دررفتگی یا شکستگی شانه ایجاد می‌شود.
نکروز آواسکولار (بافت‌مردگی بیخونی)
هنگامی‌که در رسیدن خون به سر استخوان بازو اختلال ایجاد شود، نکروز آواسکولار شانه (AVN) ایجاد می‌شود که عارضه‌ای بسیار دردناک می‌باشد. سلول‌های استخوان در اثر عدم تأمین خون از بین می‌روند که منجر به تخریب مفصل شانه و نهایتاً آرتروز مفصل شانه می‌شود. نکروز آواسکولار طی مراحلی ایجاد می‌شود. با شدیدتر شدن این عارضه، استخوان مرده به‌تدریج از بین رفته و در نتیجه باعث آسیب به غضروف مفصلی (که پوشش‌دهنده استخوان می‌باشد) شده و نهایتاً منجر به آرتروز شانه می‌شود.
علائم آرتروز شانه
نشانه‌های آرتروز شانه چپ و راست عبارتند از:
- شانه درد نشانه شایع بیماری آرتروز شانه است. این درد با انجام فعالیت یا حرکت تشدید شده و به‌تدریج افزایش پیدا خواهد کرد.
- اگر مفصل آکرومیوکلاویکولار (AC) در آرتروز مفصل شانه درگیر شود، درد در ناحیه بالای شانه متمرکز می‌شود. همچنین درد ممکن است به قسمت‌های جانبی گردن هم منتشر شود.
- چنانچه مفصل شانه‌ای گلنوهومرال درگیر باشد، درد در پشت شانه احساس شده و با تغییرات آب و هوایی تشدید می‌شود. همچنین درد عمیقی در مفصل شانه احساس می‌شود.
- چنانچه مفصل آکرومیوکلاویکولار و مفاصل گلنوهومرال(مفاصل شانه‌ای) آسیب دیده باشند، درد رماتیسم مفصلی شانه در کل شانه احساس می‌شود.
- یکی دیگر از نشانه‌های شایع آرتروز مفصل شانه، محدودیت دامنه حرکت است. مبتلایان به آرتروز شانه در حرکت‌های مربوط به بلند کردن یا بالا بردن دست مثل شانه زدن مو دچار اشکال می‌شوند.
- در هنگام حرکت مفصل شانه صدای تق تق شنیده می‌شود و می‌تواند نشانه‌ای از وجود آرتروز شانه باشد.
- با تشدید شدن آرتروز مفصل شانه، هر حرکتی در شانه ایجاد درد می‌کند. افراد مبتلا همچنین در طول شب هم درد را احساس کرده که باعث مشکل در خوابیدن می‌شود.
تشخیص آرتروز مفصل شانه
سابقه پزشکی و بیمار بررسی شده و پزشک پس از معاینه مفصل شانه موارد زیر را ارزیابی می‌کند:
- احساس درد پس از لمس
- آتروفی یا ضعف عضلانی
- درد در اثر فشار روی مفصل شانه
- دامنه حرکتی مفصل شانه با توجه به میزان حرکات فعال (انجام‌شده توسط خود شخص) و غیرفعال (با کمک پزشک) ارزیابی می‌شود.
- علائم هرگونه آسیب قبلی به مفصل شانه
- علائم آسیب به تاندون‌ها، عضلات و لیگامنت‌ها (رباط‌ها) که اطراف مفصل شانه قرار دارند.
- درگیر بودن مفاصل دیگر مانند مورد ذکر شده در رماتیسم مفصل شانه
- تق تق شانه که با احساسی ناخوشایند در داخل مفصل هنگام حرکات مفصل شانه همراه می‌باشد.
- تصویربرداری با اشعه ایکس از مفصل شانه برای ایجاد تصاویر دقیق از استخوان انجام خواهد شد تا تفاوت بین انواع مختلف آرتروز تشخیص داده شود. تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس از مفصل شانه نشان‌دهنده تغییرات در استخوان، کاهش فضای مفصل و ایجاد استئوفیت یا خار استخوانی می‌باشند.
- برای تشخیص بیماری آرتروز شانه، ماده بی‌حسی موضعی به مفصل شانه تزریق می‌شود. چنانچه درد موقتاً تسکین پیدا کرد، وجود آرتروز تشخیص داده می‌شود.
درمان غیر جراحی آرتروز مفصل شانه
درمان آرتروز شانه بدون جراحی اولین اقدام برای درمان این عارضه محسوب می‌شود. روشهای درمانی زیر برای درمان آرتروز شانه پیشنهاد می‌شوند:
استراحت
استراحت برای تسکین درد بسیار مؤثر بوده و بیمار بایستی نوع فعالیتش را تغییر داده یا از انجام فعالیتهایی که باعث ایجاد درد می‌شوند خودداری کند. نحوه حرکت دست در طول روز هم بایستی تغییر داده شود.
گرما و سرما درمانی
حرارت مرطوب یا سرد کردن مفصل شانه برای مدت ۲۰ دقیقه سه بار در روز می‌تواند درد و تورم آرتروز شانه را کاهش دهد.
مصرف مکمل غذایی
مکمل‌های غذایی گلوکوزامین و سولفات کندرویتین در تسکین درد آرتروز شانه مؤثر هستند. البته قبل از مصرف مکمل‌ها بایستی با پزشک مشورت شود چون‌که ممکن است مکمل‌ها با داروهای دیگر تداخل داشته باشند.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا آسپیرین می تواند در کاهش درد و تورم به کمک شما باشد. با این حال ، این داروها ممکن است باعث آسیب رساندن به پوشش معده شده و خونریزی داخلی را ایجاد کنند ، بنابراین همیشه باید آنها را با غذا مصرف کنید. قبل از استفاده از هر نوع داروی ضد التهاب غیر استروئیدی ، بیمار باید با پزشک خود مشورت کند ، به خصوص اگر سابقه زخم معده داشته باشد یا در حال استفاده از داروهای رقیق کننده خون باشد.
تزریقات
تزریق کورتیکواستروئید در مفصل شانه در کاهش درد و التهاب مفصل شانه بسیار مؤثر است. اگرچه تأثیر آن موقتی بوده و برای تسکین درد تزریق بایستی تکرار شود.
فیزیوتراپی برای درمان آرتروز شانه
فیزیوتراپی به افزایش محدوده حرکتی مفصل شانه و بهبود انعطاف‌پذیری و قدرت ماهیچه‌های شانه کمک می‌کند. در فیزیوتراپی پزشک از روشهای مختلف فعال (ماساژ، درمان‌های دستی و طب سوزنی) و غیرفعال (اولتراسوند، امواج شوکی یا لیزردرمانی) برای کاهش درد آرتروز شانه راست و چپ و بهبود محدوده حرکتی مفصل و افزایش قدرت عضلات استفاده می‌کند. این روشهای درمانی همچنین با افزایش جریان خون، از سفتی مفصل شانه جلوگیری می‌کنند. با توجه به شدت درد پزشکان ممکن است برای مدتی انجام یوگا، شنا و استفاده از بریس شانه را توصیه کنند.
اوزون درمانی
اوزون درمانی روشی غیردارویی با استفاده از اکسیژن و اوزون می‌باشد. ویژگی‌های اوزون عبارتند از: خاصیت ضدباکتری، جلوگیری از تقسیم سلولی، ضد التهاب و تنظیم‌کننده سیستم ایمنی، تعادل حیاتی و بهبود عملکرد اندام‌ها و دستگاه‌های بدن و تقویت و تغذیه بافت‌های بدن. بعضی از تاثیرات مفید اوزون عبارتند از: بهبود تأمین اکسیژن در بافت‌های ملتهب و دردناک، افزایش جریان خون و دفع مواد زائد در مفاصل، جلوگیری از ایجاد موادی که باعث درد و التهاب می‌شوند، تقویت سیستم ایمنی، تحریک مکانیسم‌های بهبود سلامت، خاصیت آرامبخش، بهبود حرکات مفاصل و عملکرد دستگاهای بدن.
پی آر پی (PRP)
درمان به روش پلاسمای غنی از پلاکت، روشی نوین در درمان غیر جراحی بوده که بوسیله بهبود طولانی‌مدت عارضه‌های اسکلتی عضلانی، درد شانه را تسکین می‌دهد. در بسیاری از مواقع در آسیب‌های ورزشی از پی آر پی استفاده شده که باعث می‌شود ورزشکاران با حداقل درد یا حتی بدون درد به فعالیتهای سابق خود بازگردند. این درمان و تسکین سریع نشان‌دهنده ظرفیت بالای درمانی این روش برای عارضه‌هایی مانند آرتروز، التهاب تاندون، پارگی و پیچ‌خوردگی لیگامنت(رباط) می‌باشد. درمان با پی آر پی با استفاده از روند طبیعی شفای جسمی، دارای ماندگاری زیادی بوده و مانند تزریقات با گذشت زمان اثرش از بین نمی‌رود.
چه زمان از جراحی برای درمان آرتروز شانه استفاده می‌شود؟
در صورتیکه درمان‌های غیر جراحی باعث تسکین بیماری نشده و درد ناشی از استئوآرتریت شانه باعث شود که بیماری قادر به انجام فعالیتهای روزانه نباشد، از جراحی استفاده می‌شود. در اینجا چند نمونه از گزینه‌های جراحی برای درمان آرتروز شانه ذکر می‌شوند:
آرتروسکوپی
از آرتروسکوپی برای درمان آرتروز گلنوهومرال (شانه) استفاده می‌شود. در این روش، آرتروسکوپ که دوربین کوچکی می‌باشد، وارد مفصل شانه می‌شود. این دوربین تصاویر مورد نظر را روی صفحه تلویزیون منعکس می‌کند که به جراح برای استفاده از ابزار جراحی بسیار کوچک کمک می‌کند. با توجه به کوچک بودن آرتروسکوپ و ابزار جراحی، شکاف‌های ایجاد شده بسیار ظریف می‌باشند. در هنگام آرتروسکوپی جراح ناحیه داخلی مفصل را پاکسازی می‌کند.
آرتروپلاستی
آرتروپلاستی یا تعویض مفصل شانه در موارد آرتروز شدید گلنوهومرال(شانه) استفاده می‌شود. در این روش بخش‌های آسیب‌دیده شانه برداشته شده و با پروتز که ماده‌ای مصنوعی است جایگزین می‌شود. بعضی از روشهای جراحی جایگزینی عبارتند از:
- همی‌آرتروپلاستی که در این روش تنها سر استخوان بازو با پروتز جایگزین می‌شود.
- آرتروپلاستی کل شانه که در این روش هم گلنوئید و هم سر استخوان بازو جایگزین می‌شوند. به این منظور یک گوی فلزی به بالای استخوان کتف بسته شده و یک بخش کاسه‌مانند پلاستیکی به حفره گلنوئید متصل می‌شود.
- آرتروپلاستی معکوس کل شانه برای درمان آرتروز شانه استفاده شده و معکوسی از روش آرتروپلاستی کل شانه است. در این روش گوی فلزی به گلنوئید متصل شده و کاسه پلاستیکی به قسمت انتهای فوقانی استخوان بازو بسته می‌شود. این روش که از ماهیچه‌های متفاوتی برای حرکت بازو استفاده می‌کند، برای بیمارانی که دچار پارگی روتاتور کاف هستند استفاده می‌شود.
- آرتروپلاستی ریزکشن (بخش‌برداری)، این روش برای درمان آرتروز مفصل آکرومیوکلاویکولار استفاده می‌شود. این درمان را به روش آرتروسکوپی هم می‌توان انجام داد. در این روش جراح بخش کوچکی از استخوان را از انتهای ترقوه برمی‌دارد و درنتیجه فضایی ایجاد شده که با گذشت زمان با بافت اسکار (بافت همبند جای زخم) پر می‌شود.
بهبود و عوارض پس از جراحی آرتروز مفصل شانه
جراحی برای درمان استئوآرتریت شانه جهت کاهش درد و افزایش محدوده حرکتی مفصل شانه بسیار مؤثر است. زمان بهبودی به نوع جراحی انجام شده دارد. عوارض جراحی آرتروز شانه مشابه دیگر جراحی‌هاست. این عوارض شامل خونریزی بیش از حد، عفونت، لخته‌های خونی و آسیب به اعصاب یا رگ‌های خونی می‌باشند.